ΧΑΡΤΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
Χάρτης των Ψηφιακών Δεξιοτήτων ενηλίκων από την Αυστρία, την Ιταλία και την Ελλάδα
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020
Αυτή η εργασία αδειοδοτείται σύμφωνα με:
cover photo by Neil Moralee: https://www.flickr.com/photos/neilmoralee/ |
Χάρτης δεξιοτήτων του DISK
Ο ορισμός της έννοιας «ψηφιακές δεξιότητες» έχει δοθεί με διάφορους τρόπους και έχει γίνει αντιληπτός σαν μια έννοια που εμπεριέχει διάφορους τομείς δράσεων και αντιλήψεων. Για τη δημιουργία αυτού του χάρτη ικανοτήτων ακολουθήσαμε το DigComp 2.1 – το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πλαίσιο Δεξιοτήτων για τους Πολίτες1, τους τομείς δεξιοτήτων του και μια επιλογή των επιπέδων επάρκειάς του. Αυτό το πλαίσιο αναφοράς μάς επέτρεψε να καθορίσουμε μια ποικιλία δεξιοτήτων σημαντικών για τους ψηφιακούς μετανάστες, δηλαδή για εκείνους που ζουν σε έναν ολοένα και περισσότερο ψηφιακό κόσμο στον οποίο δεν μεγάλωσαν, και για να δημιουργήσουμε ένα εργαλείο αφιερωμένο στην παρατήρησή τους.
Προσέγγιση του θέματος
Η παρακολούθηση των δεξιοτήτων είναι ένα πολύπλοκο έργο, που συμπεριλαμβάνει την ικανότητα και το πλαίσιο εκτέλεσής τους. Ο καθορισμός ουσιαστικού πλαισίου, η παρατήρησή του και τα αποτελέσματά του είναι μία διαδικασία άκρως προκλητική.
Σ’ αυτό το στάδιο του προγράμματος, όπου θέλαμε να παρακολουθήσουμε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό ατόμων, μια άμεση παρατήρηση δεξιοτήτων ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθεί, χωρίς να δώσει διαστρεβλωμένα αποτελέσματα. Έτσι, επιλέξαμε να παρατηρήσουμε δεξιότητες 27 καταγεγραμμένων διαφορετικών πράξεων και να δώσουμε συγκεκριμένα παραδείγματα καθημερινών δραστηριοτήτων, σχετικών με ψηφιακές δεξιότητες σε έναν από τους πέντε τομείς που περιλαμβάνονται στο πλαίσιο:
1 – τομέας 1 – πληροφορία και γνώση δεδομένων.
2 – τομέας 2 – επικοινωνία και συνεργασία
3 – τομέας 3 – δημιουργία περιεχομένου
4 – τομέας 4 – ασφάλεια · και
5 – τομέας 5 – επίλυση προβλημάτων.
Για καθεμία από τις 27 δραστηριότητες, οι συμμετέχοντες απάντησαν, με βάση την εμπειρία τους, αν πίστευαν ότι μπορούσαν να τις εκτελέσουν, και αν ήταν σίγουροι ότι θα μπορούσαν να τις εκτελέσουν. Παρέχουμε 4 πιθανές απαντήσεις, καθεμία από τις οποίες αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό επίπεδο επάρκειας:
Επίπεδο 0 ή καμία ικανότητα, οι άνθρωποι καταλάβαιναν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα.
Επίπεδο 1 ή θεμελιώδες επίπεδο, όταν οι ερωτηθέντες πίστευαν ότι μπορούσαν να το κάνουν με υποστήριξη ή / και καθοδήγηση.
Επίπεδο 2 ή ενδιάμεσο επίπεδο για τις δραστηριότητες που οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι μπορούν να κάνουν μόνοι τους, και
Επίπεδο 3 ή προχωρημένο επίπεδο για αυτές τις δραστηριότητες που οι συμμετέχοντες κατανοούν ότι μπορούν να εξηγήσουν σε άλλους και να τους βοηθήσουν να ολοκληρώσουν.
Συλλέξαμε απαντήσεις από 165 άτομα από τρεις διαφορετικές χώρες – Αυστρία (N = 58), Ιταλία (N = 74) και Ελλάδα (N = 33) – από διαφορετικές ηλικιακές ομάδες (16 έως 35 ετών N = 30, 36 έως 55 ετών N = 70 και 56 ή περισσότερο N = 59).
Ξεκινήσαμε κοιτάζοντας κάθε τομέα δεξιοτήτων με περισσότερες λεπτομέρειες. Αυτό μας επιτρέπει να εξετάσουμε πώς οι αντιληπτές δεξιότητες ποικίλλουν ανάμεσά τους.
Διαδραστικός εννοιολογικός χάρτης
Ξεκινήσαμε εξετάζοντας κάθε τομέα αρμοδιοτήτων με περισσότερες λεπτομέρειες. Αυτό μας επιτρέπει να εξετάσουμε πώς οι αντιλαμβανόμενες δεξιότητες ποικίλλουν μέσα τους.
1. Προφίλ Τομέων Δεξιοτήτων
Όσον αφορά τον τομέα δεξιοτήτων 2 – επικοινωνία και συνεργασία (βλέπε Σχήμα 2) – οι συμμετέχοντες μπόρεσαν να αλληλεπιδράσουν περισσότερο [2.1] και να μοιραστούν διαφορετικά μέσα [2.2] με άλλους χρησιμοποιώντας ψηφιακές τεχνολογίες και ψηφιακές ταυτότητες [2.6]. Η αντίληψη της δεξιότητας μειώνεται ως προς την αναγνώριση της ιδιοκτησίας και των πνευματικών δικαιωμάτων [2.5] και τις ψηφιακές μορφές συμμετοχής των πολιτών [2.3].
Για τον τομέα δεξιοτήτων 3 – δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου (βλέπε Σχήμα 3) – έχει συνολικά υψηλότερο ποσοστό ατόμων που δεν διαθέτουν ικανότητες ή θεμελιώδη επίπεδα επάρκειας. Η αντιληπτή ικανότητα είναι υψηλή για την ανάπτυξη περιεχομένου [3.1] (π.χ. χρήση υπολογιστή για γραφή ή smartphone για λήψη φωτογραφιών), αλλά πολύ χαμηλότερη για την ενσωμάτωση και την προσαρμογή του [3.2] ή για την κατανόηση και τον έλεγχο των αδειών πνευματικών δικαιωμάτων και των επιτρεπομένων χρήσεων [3.3].
Ο τομέας δεξιοτήτων 4 – ασφάλεια (βλέπε Σχήμα 4) – είναι και πάλι ένας τομέας όπου η δεξιότητα στο σύνολό της δεν είναι τόσο υψηλή. Τα αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν την ανασφάλεια πολλών συμμετεχόντων σχετικά με την ικανότητά τους για παράδειγμα, να αξιολογούν την αξιοπιστία των ιστότοπων και των εφαρμογών, και επομένως να προστατεύουν τις συσκευές τους [4.1] ή να διατηρούν τα προσωπικά τους δεδομένα ασφαλή και ιδιωτικά [4.2] για παράδειγμα στο πλαίσιο της χρήσης διαδικτυακών τραπεζικών συναλλαγών ή συμπλήρωση ηλεκτρονικών δηλώσεων φόρου.
Όσον αφορά τον τομέα δεξιοτήτων 5 – επίλυση προβλημάτων (βλέπε Σχήμα 5) – εστιάσαμε σε ζητήματα που σχετίζονται με την επίλυση ορισμένων τεχνικών προβλημάτων [5.1] που περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την επαναλειτουργία ενός εξοπλισμού που έχει «κολλήσει» και τον εντοπισμό τεχνολογικών απαντήσεων σε ερωτήματα [5.2], όπως εγκατάσταση και απεγκατάσταση λογισμικού ή εφαρμογών. Τα επίπεδα επάρκειας δεν είναι πάντοτε πολύ υψηλά για αυτές τις δεξιότητες, πράγμα που σηματοδοτεί την ανάγκη ενίσχυσης των ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων με ψηφιακό εξοπλισμό.
Συνολικά, μπορούμε επίσης να παρατηρήσουμε ότι αναφέρθηκαν υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων στους τομείς 1 – πληροφορία και εγγραμματισμός δεδομένων – που σημαίνει ότι οι συμμετέχοντες αισθάνονται αυτοπεποίθηση (οι μέσοι όροι είναι υψηλότεροι από 2 που δείχνουν την ικανότητα να εκτελούν την εργασία ανεξάρτητα) σχετικά με την ικανότητά τους να αναζητούν, να αξιολογούν και να διαχειρίζονται δεδομένα και πληροφορίες · και 5 – επίλυση προβλημάτων – όσον αφορά δραστηριότητες όπως η λειτουργία του εξοπλισμού, η ενεργοποίηση και απενεργοποίηση, η εγκατάσταση και η απεγκατάσταση εφαρμογών. Βρέθηκαν χαμηλότερα επίπεδα ικανότητας για τον τομέα 3 – δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου και τον τομέα 4 – ασφάλεια (οι μέσοι όροι είναι χαμηλότεροι από 2 που δείχνουν ότι οι συμμετέχοντες αισθάνονται ότι χρειάζονται υποστήριξη από άλλους για την εκτέλεση της εργασίας). Αυτό τονίζει τη σημασία της προώθησης δεξιοτήτων που συνδέονται με την κατανόηση του τρόπου επεξεργασίας και ολοκλήρωσης ψηφιακού περιεχομένου, πληροφοριών πνευματικών δικαιωμάτων ή σχετικών με την διατήρηση ασφαλών δεδομένων και την αποφυγή απάτης και λαθών σε εργασίες όπως τραπεζικές συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ηλεκτρονική φορολογική δήλωση. Μια πιο λεπτομερής ματιά στα προφίλ των δεξιοτήτων είναι επίσης διαφωτιστική σχετικά με το ποιες ικανότητες μπορεί να χρειάζονται περισσότερη κατάρτιση.
Οι τομείς των δεξιοτήτων συσχετίζονται σε μεγάλο βαθμό μεταξύ τους και έχουν σημαντική στατιστική σχέση (όλοι οι συσχετισμοί είναι στατιστικά σημαντικοί και οι τιμές r του Pearson κυμαίνονται μεταξύ r = .703 και r = .810). Έτσι, οι άνθρωποι που παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα αντιληπτής ικανότητας σε έναν τομέα είναι πολύ πιθανό να παρουσιάζουν τα ίδια επίπεδα και σε άλλους τομείς. Επίσης, συσχετίζονται στατιστικά σε σημαντικό βαθμό με τα αναφερόμενα επίπεδα εξοικείωσης με τον ψηφιακό εξοπλισμό, όπως ο υπολογιστής, το smartphone ή το tablet (όλες οι συσχετίσεις είναι στατιστικά σημαντικές και οι τιμές r του Pearson κυμαίνονται μεταξύ r = .432 και r = .596). Αυτό υποστηρίζει περαιτέρω την πεποίθησή μας για τη σημασία δημιουργίας πλαισίων για την εξοικείωση των ατόμων με τον ψηφιακό εξοπλισμό, ενώ παράλληλα ενισχύεται η ικανότητα χρήσης τους. Αναμένουμε ότι τα σεμινάρια του DISK θα συμβάλουν σε αυτό.
2. Οι ηλικιακές ομάδες και τα διαφορετικά προφίλ δεξιοτήτων
Τα ηλικιωμένα άτομα δεν είναι απαραίτητα άτομα που δεν είχαν ευκαιρίες να εμπλακούν και να κυριαρχήσουν στις ψηφιακές τεχνολογίες – πολλοί από αυτούς που συμμετείχαν πολύ ενεργά στη δημιουργία και την ανάπτυξή τους, εντάσσονται σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα -αλλά για ορισμένους, πιθανώς τη πλειοψηφία, οι ευκαιρίες ήταν λιγοστές. Ξεκίνησαν καθυστερημένα και έτσι ήταν πιο δύσκολο για αυτούς να οικοδομήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνολογίες καλύτερα και με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Αυτοί, όπως και άλλοι που δεν είχαν αυτές τις ευκαιρίες, αναγκάζονται να ταξιδέψουν με το κύμα της ψηφιοποίησης στον κόσμο που δημιουργήθηκε.
Στη συνέχεια θα εξετάσουμε πώς οι διαφορές μεταξύ ηλικιακών ομάδων μπορούν να μας ενημερώσουν περαιτέρω σχετικά με το που πρέπει να επικεντρωθούν αυτά τα εκπαιδευτικά πλαίσια και τι πρέπει να έχουμε υπόψη.
Υπάρχει ένα ορατό χάσμα στην αντιληπτή ικανότητα των ατόμων σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Αυτές οι διαφορές δεν είναι μόνο ορατές, τις βρήκαμε να είναι συστηματικές
Οι διαφορές μεταξύ των ομάδων είναι στατιστικά σημαντικές σε όλες τις περιπτώσεις εκτός:
- Από τις διαφορές μεταξύ της ηλικιακής ομάδας 1 (ηλικίας 16-35 ετών) και της ηλικιακής ομάδας 2 (ηλικίας 36-55 ετών) στον τομέα δεξιοτήτων 4 και
- Μεταξύ ηλικιακής ομάδας 2 (ηλικίας 36-55 ετών) και ηλικιακής ομάδας 3 (ηλικίας 56 ετών και άνω) στον τομέα δεξιοτήτων 5 – και συχνά έντονα.
Τα υπολογισμένα μεγέθη της επίδρασης ήταν συχνά υψηλά (Cohen’s d> 0,8), ειδικά για διαφορές μεταξύ ηλικιακής ομάδας 1 (ηλικίας 16-35 ετών) και ηλικιακής ομάδας 3 (ηλικίας 56 ετών και άνω).
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι, καθώς η κλίμακα αντιπροσωπεύει τα επίπεδα επάρκειας, για τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, στο τομέα δεξιοτήτων 3 (δημιουργία περιεχομένου), τον τομέα δεξιοτήτων 4 (ασφάλεια) – και σε μικρότερο βαθμό στον ο τομέα δεξιοτήτων 2 (επικοινωνία και συνεργασία), βρέθηκε η ικανότητα τους είναι κάτω από 2, -κάτω από το ενδιάμεσο επίπεδο επάρκειας. Πράγμα που σημαίνει ότι αυτοί οι ενήλικες συχνά δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ικανούς να χρησιμοποιούν ψηφιακές τεχνολογίες μόνοι τους, σε αυτούς τους τομείς.
Τέλος, μια λέξη για τον εξοπλισμό. Όπως μας δείχνει σαφώς το γράφημα, η εξοικείωση με τα smartphones είναι χαμηλότερη μεταξύ των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων (εκείνων μεταξύ 36 και 55 και αυτών πάνω από 56). Σε σύγκριση αυτών με τη νεότερη ομάδα, σημειώνεται συστηματικά χαμηλότερη εξοικείωση με τα smartphones (υπάρχει στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα) και η επίδραση είναι έντονη (δείκτης μεγέθους επίδρασης d Cohen d> .80). Τα smartphones είναι μια από τις πιο πρόσφατες ψηφιακές τεχνολογίες που διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στην καθημερινή μας ζωή. Σε λιγότερο από δέκα χρόνια, τα smartphones έγιναν ένα πανταχού παρόν αντικείμενο, σημαντικό για να μας συνδέει με τον κόσμο. Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας επιβεβαιώνουν την ανάγκη εστίασης στην παροχή εκπαιδευτικού υλικού που θα βοηθήσει τους ενήλικες και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να επωφεληθούν από τον ψηφιακό εξοπλισμό για να βελτιώσουν τη ζωή τους.
Παράρτημα
Ερωτηματολόγιο DISK για τις Ψηφιακές Δεξιότητες
Επιλογές απάντησης:
α) Δεν μπορώ να το κάνω καθόλου.
β) Μπορώ να το κάνω με υποστήριξη ή / και καθοδήγηση.
γ) Μπορώ να το κάνω μόνος μου.
δ) Μπορώ να εξηγήσω σε άλλους πώς να το κάνουν και να τους βοηθήσω
Ερωτήσεις:
- Μπορώ να κάνω αναζήτηση στον Ιστό και να βρω συγκεκριμένες πληροφορίες όπως, για παράδειγμα, προσφορές εργασίας. [1.1] 3
[3] Οι αριθμοί στις αγκύλες αναφέρονται στις ψηφιακές δεξιότητες, όπως αυτές προσδιορίζονται στο DigComp 2.1. - Μπορώ να αναζητήσω διαφορετικές πλατφόρμες και ιστότοπους και να επιλέξω μια/ έναν που να μου δίνει αποτελέσματα προσαρμοσμένα στις ανάγκες μου (π.χ. όσον αφορά τις προσφορές εργασίας ή τις καταχωρίσεις ακινήτων). [1.3]
- Χρησιμοποιώ λέξεις-κλειδιά ή ετικέτες για να έχω καλύτερα αποτελέσματα αναζήτησης (για παράδειγμα τεχνικές πληροφορίες ή προσφορές εργασίας). [1.1]
- Μπορώ να αξιολογήσω τις πηγές αναζήτησης και τα αποτελέσματα, όσον αφορά την αξιοπιστία τους και τις πληροφορίες διασταυρούμενου ελέγχου όταν είναι απαραίτητο. [1.2]
- Μπορώ να βρω λογισμικό, εργαλεία ή μια εφαρμογή που με βοηθά να αποθηκεύσω και να ανακτήσω τις πληροφορίες που έχω συγκεντρώσει. (π.χ. σημειώσεις, σελιδοδείκτες κ.λπ.). [1.3]
- Μπορώ να χρησιμοποιήσω έναν Η/Υ ή ένα smartphone για τη διαχείριση καθημερινών εργασιών και την επίλυση προβλημάτων (π.χ. υπολογισμός ενός ποσού, εύρεση κάποιας διεύθυνσης κ.λπ.) [1.6]
- Μπορώ να αλληλεπιδράσω με άλλους, για εργασία ή αναψυχή, χρησιμοποιώντας εφαρμογές συνομιλίας (π.χ. whatsapp, skype) ή email. [2.1]
- Μπορώ να επιλέξω μεταξύ διαφορετικών εφαρμογών smartphone ή λογισμικού υπολογιστή για να επικοινωνήσω ή / και να συνεργαστώ με άλλους, για παράδειγμα σε ομαδική συνομιλία ή κλήση διάσκεψης (βίντεο). [2.1]
- Γνωρίζω πώς να δημιουργήσω μια σύνδεση και να εγγραφώ σε ένα ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο (π.χ. Facebook, Twitter, Instagram, Pinterest); [2.6]
- Μπορώ να μοιραστώ διαφορετικά μέσα (π.χ. μια φωτογραφία ή μια ανάρτηση κειμένου) με άλλα άτομα, για παράδειγμα σε ένα ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο, όπως το Facebook ή το Twitter, χρησιμοποιώντας έναν υπολογιστή ή ένα smartphone. [2.2]
- Μπορώ να αναγνωρίσω την ιδιοκτησία και τα πνευματικά δικαιώματα σε διάφορα μέσα (κείμενο, εικόνες, βίντεο και ήχο). [2.5]
- Μπορώ να χρησιμοποιήσω μια εφαρμογή ή έναν ιστότοπο για να δημιουργήσω μια εκδήλωση ή μια καμπάνια (χρησιμοποιώντας για παράδειγμα ομάδες ή hashtag [#]) για να επιστήσω την προσοχή ή να αντιμετωπίσω ένα κοινωνικό ή πολιτικό ζήτημα. [2.3]
- Έχω ψηφιακή ταυτότητα και μπορώ να τη χρησιμοποιήσω για να επικοινωνήσω με άλλους ή να μείνω σε επαφή με άλλους. [2.6]
- Μπορώ να έλθω σε επαφή και να αλληλεπιδράω με άλλους στο διαδίκτυο (π.χ. σε ιστότοπους κοινωνικών δικτύων όπως το Facebook ή σε εφαρμογές συνομιλίας όπως το Skype) με τρόπους που προστατεύουν την ταυτότητά μου, τον εαυτό μου και άλλους. [2.1]
- Μπορώ να χρησιμοποιήσω έναν υπολογιστή ή ένα smartphone για να εκφράσω γραπτώς ή με φωτογραφίες. [3.1]
- Μπορώ να επεξεργαστώ ή να τροποποιήσω μια εικόνα (π.χ. περικοπή, αλλαγή μεγέθους, σωστά χρώματα ή προσθήκη κειμένου) και να τη χρησιμοποιήσω για να παρουσιάσω κάτι σε άλλους. [3.2]
- Μπορώ να επεξεργαστώ ή να τροποποιήσω ένα βίντεο (π.χ. περικοπή, σωστά χρώματα ή προσθήκη κειμένου) και να το χρησιμοποιήσω για να παρουσιάσω κάτι σε άλλους. [3.2]
- Μπορώ να ελέγξω τις άδειες πνευματικών δικαιωμάτων της εικόνας, του βίντεο (ή άλλου περιεχομένου) και κατανοώ τις χρήσεις που επιτρέπουν. [3.3]
- Μπορώ να αναλάβω τραπεζικές εργασίες στο Διαδίκτυο (έλεγχος λογαριασμών, πραγματοποίηση μεταφορών ή πληρωμών κ.λπ.). [4.2]
- Μπορώ να φροντίσω τους φόρους ή τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης μου στο Διαδίκτυο. [4.2]
- Μπορώ να προσδιορίσω κανόνες ασφαλείας σχετικά με κωδικούς πρόσβασης ή άλλες ευαίσθητες πληροφορίες (π.χ. μη κοινοποίηση κωδικού πρόσβασης ή πληροφοριών πιστωτικής κάρτας). [4.1]
- Μπορώ να διατηρήσω τις πληροφορίες ασφαλείς σε ψηφιακές πλατφόρμες ή σε ψηφιακές συσκευές, όπως υπολογιστές ή smartphone. [4.2]
- Μπορώ να προσδιορίσω και να χρησιμοποιήσω εφαρμογές ή λογισμικό που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της ασφάλειας και της προστασίας πληροφοριών και συσκευών (π.χ. λογισμικό προστασίας από ιούς). [4.2]
- Μπορώ να αξιολογήσω την αξιοπιστία ενός ιστότοπου ή μιας εφαρμογής και να αξιολογήσω τους κινδύνους που μπορεί να ενέχει [4.1]
- Μπορώ να ξεκινήσω, να επανεκκινήσω και να κλείσω τον υπολογιστή ή το smartphone μου [5.1]
- Μπορώ να κάνω τον υπολογιστή ή το smartphone μου να λειτουργήσει ξανά εάν «κολλήσει» λόγω ενός απλού προβλήματος. [5.1]
- Μπορώ να εγκαταστήσω ή να απεγκαταστήσω λογισμικό υπολογιστή ή εφαρμογές smartphone για να κάνω το smartphone ή τον υπολογιστή μου να λειτουργεί όπως χρειάζομαι. [5.2]